สารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidants) คืออะไร จำเป็นจริงหรือ ?

สารต้านอนุมูลอิสระคืออะไร ก่อนที่เราจะมารู้จักสารต้านอนุมูลอิสระ เราควรต้องรู้จัก อนุมูลอิสระกันก่อน

การเกิดออกซิเดชันและอนุมูลอิสระคืออะไร

อนุมูลอิสระ (Free Radical)  เป็นอะตอมหรือโมเลกุลที่สามารถทำปฏิกิริยากับอะตอมอื่น ๆ ในร่างกายหรือเซลล์ได้อย่างรวดเร็ว  โดยปกติ สารอนุมูลอิสระจะเกิดขึ้นจากกระบวนการเผาผลาญภายในร่างกายร่วมกับปัจจัยภายนอก เป็นอะตอมหรือโมเลกุลที่สามารถทำปฏิกิริยากับอะตอมอื่น ๆ ในร่างกายหรือเซลล์ได้อย่างรวดเร็ว

โดยสารอนุมูลอิสระนั้นมีโครงสร้างที่ไม่สมดุล  มันจะสร้างโมเลกุลที่ไม่เสถียรที่เรียกว่า 'อนุมูลอิสระ' ซึ่งจะขโมยอิเล็กตรอนจากโมเลกุลอื่น ทำให้เกิดความเสียหายต่อ DNA และเซลล์อื่นๆ ร่างกาย   และหากสะสมอยู่ในร่างกายปริมาณมากก็อาจทำให้เกิดผลเสียต่อร่างกาย   นำไปสู่โรคบางชนิด เช่น โรคหัวใจ ตับ และมะเร็งบางชนิด (เช่น มะเร็งในช่องปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหารและลำไส้)  กระบวนการเกิดออกซิเดชันสามารถเร่งได้โดยความเครียด การสูบบุหรี่ แอลกอฮอล์ แสงแดด มลภาวะ และปัจจัยอื่นๆ

สารต้านอนุมูลอิสระ  คืออะไรสำคัญยังไง

สารต้านอนุมูลอิสระพบได้ในอาหารบางชนิดและอาจป้องกันความเสียหายที่เกิดจากอนุมูลอิสระโดยการทำให้พวกมันเป็นกลาง ซึ่งรวมถึงสารอาหารต้านอนุมูลอิสระ วิตามินเอ วิตามินซี และวิตามินอี  และแร่ธาตุ เช่น ทองแดง สังกะสี และซีลีเนียมสารประกอบในอาหารอื่นๆ เช่น ไฟโตเคมิคอลในพืช ซึ่งเชื่อว่ามีผลต้านอนุมูลอิสระมากกว่าวิตามินหรือแร่ธาตุ ซึ่งเรียกว่าสารต้านอนุมูลอิสระที่ไม่ใช่สารอาหารและรวมถึงสารพฤกษเคมี เช่น ไลโคปีนในมะเขือเทศและแอนโทไซยานินที่พบในแครนเบอร์รี่

สารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยอะไร

1. สารต้านอนุมูลอิสระต้านโรค

การรับประทานอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระสูงอาจช่วยลดความเสี่ยงของโรคต่างๆ ได้ สารต้านอนุมูลอิสระช่วยกำจัดอนุมูลอิสระออกจากเซลล์ร่างกาย และป้องกันหรือลดความเสียหายที่เกิดจากการออกซิเดชัน ผลการป้องกันของสารต้านอนุมูลอิสระยังคงได้รับการศึกษาทั่วโลก ตัวอย่างเช่น ผู้ชายที่รับประทานไลโคปีนที่มีสารต้านอนุมูลอิสระจำนวนมาก (พบในผักและผลไม้สีแดง เช่น มะเขือเทศ แอปริคอต ส้มโอสีชมพู และแตงโม) อาจมีโอกาสเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากน้อยกว่าผู้ชายคนอื่นๆ ไลโคปีนยังเชื่อมโยงกับการลดความเสี่ยงของการเกิดโรคเบาหวานประเภท 2 ลูทีนซึ่งพบในผักโขมและข้าวโพดมีความเชื่อมโยงกับการเสื่อมของเลนส์ตาและการสูญเสียการมองเห็นในผู้สูงอายุที่ลดลง การวิจัยยังชี้ให้เห็นว่าลูทีนในอาหารอาจช่วยเพิ่มความจำและป้องกันการลดลงของความรู้ความเข้าใจ การศึกษาแสดงให้เห็นว่าอาหารที่อุดมด้วยฟลาโวนอยด์ช่วยป้องกันโรคบางชนิด รวมถึงโรคที่เกี่ยวข้องกับเมตาบอลิซึมและมะเร็ง แอปเปิ้ล องุ่น ผลไม้รสเปรี้ยว เบอร์รี่ ชา หัวหอม น้ำมันมะกอก และไวน์แดงเป็นแหล่งที่พบฟลาโวนอยด์มากที่สุด

2. สารต้านอนุมูลอิสระต่อผิวพรรณ

สารต้านอนุมูลอิสระบางชนิดอย่างวิตามินซี วิตามินอี และซีลีเนียม ยังมีคุณสมบัติในการช่วยฟื้นฟูสุขภาพผิวได้อีกด้วย เช่น ช่วยปกป้องผิวจากแสงแดด ลดเลือนริ้วรอย หรือช่วยเร่งการซ่อมแซมเซลล์ผิว เป็นต้น

แหล่งที่มาของสารต้านอนุมูลอิสระ มาจากไหน

โดยปกติร่างกายมนุษย์สามารถผลิตสารต้านอนุมูลอิสระเองได้ แต่อาจไม่เพียงพอต่อการรักษาสุขภาพที่ดี   ดังนั้น การรับประทานอาหารบางชนิดจะช่วยให้ร่างกายได้รับสารต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งมีส่วนช่วยลดและชะลอการเสื่อมของเซลล์ ได้

โดยอาหารแต่ละอย่างอาจมีสารต้านอนุมูลอิสระหลากหลายชนิดที่แตกต่างกันไป

อาหารจากพืชเป็นแหล่งที่อุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ มีมากในผักและผลไม้ เช่นเดียวกับอาหารอื่นๆ เช่น ถั่ว โฮลเกรน และเนื้อสัตว์บางชนิด สัตว์ปีก และปลา แหล่งที่ดีของสารต้านอนุมูลอิสระโดยเฉพาะ ได้แก่:

สารประกอบอัลเลียมซัลเฟอร์ – กระเทียมหอม หัวหอม และกระเทียม

แอนโทไซยานิน – มะเขือยาว องุ่น และผลเบอร์รี่

เบต้าแคโรทีน – ฟักทอง มะม่วง แอปริคอต แครอท ผักโขม และผักชีฝรั่ง

คาเทชิน – ไวน์แดงและชา

ทองแดง – อาหารทะเล เนื้อไม่ติดมัน นม และถั่ว

คริปโทแซนทิน – พริกแดง ฟักทอง และมะม่วง

ฟลาโวนอยด์ – ชา ชาเขียว ผลไม้รสเปรี้ยว ไวน์แดง หัวหอม และแอปเปิ้ล

อินโดล – ผักตระกูลกะหล่ำ เช่น บรอกโคลี กะหล่ำปลี และกะหล่ำดอก

ไอโซฟลาโวนอยด์ – ถั่วเหลือง เต้าหู้ ถั่วเลนทิล ถั่วลันเตา และนม

ลิกแนน – เมล็ดงา รำข้าว ธัญพืชเต็มเมล็ด และผัก

ลูทีน – ผักใบเขียว เช่น ผักขม และข้าวโพด

ไลโคปีน – มะเขือเทศ แอปริคอต ส้มโอสีชมพู และแตงโม

แมงกานีส – อาหารทะเล เนื้อไม่ติดมัน นม และถั่ว

โพลีฟีนอล – สมุนไพร

ซีลีเนียม – อาหารทะเล เครื่องใน เนื้อไม่ติดมัน และเมล็ดธัญพืช

วิตามินเอ – ตับ มันเทศ แครอท นม และไข่แดง

วิตามินซี – ส้ม แบล็กเคอแรนท์ กีวี มะม่วง บรอกโคลี ผักโขม พริก และสตรอเบอร์รี่

วิตามินอี – น้ำมันพืช (เช่น น้ำมันจมูกข้าวสาลี) อะโวคาโด ถั่ว เมล็ดพืช และเมล็ดธัญพืช

สังกะสี – อาหารทะเล เนื้อไม่ติดมัน นม และถั่ว

เคมีภัณฑ์สำหรับสัตว์ – เนื้อแดง เครื่องในสัตว์ และปลา นอกจากนี้ยังได้มาจากพืชที่สัตว์กิน 

                เพื่อให้ร่างกายได้รับสารต้านอนุมูลอิสระเพียงพออย่าลืม บริโภคอาหารที่หลากหลายตามที่แนะนำนะคะ เพื่อสุขภาพผิว และสุขภาพกายที่ดีค่ะ