สังกะสี (Zinc) ประโยชน์ต่อสุขภาพผิวพรรณที่ขาดไม่ได้

สังกะสี หรือที่เราเรียกว่า ซิงค์ เป็นสารอาหารที่จำเป็นสำหรับร่างกาย สามารถพบได้ในอาหาร ทั้งจากพืชและสัตว์หลายชนิด รวมทั้งผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร มีบทบาทต่อผิวพรรณ การทำงานของภูมิคุ้มกัน และการเจริญเติบโตของเซลล์ ป้องกันสิว และการอักเสบ เนื่องจากร่างกายของคนเราไม่สามารถผลิตสังกะสีได้ตามธรรมชาติ จึงต้องได้รับจากอาหารหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร มีงานวิจัยมากมายแสดงให้เห็นว่าสังกะสีมีประโยชน์ต่อสุขภาพ

• ช่วยเพิ่มระบบภูมิคุ้มกัน

จำเป็นต่อการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกันและการส่งสัญญาณของเซลล์ การขาดสารนี้อาจนำไปสู่การตอบสนองของภูมิคุ้มกันที่อ่อนแอลง และปรับปรุงการตอบสนองของภูมิคุ้มกันโดยกระตุ้นการทำงานของทีเซลล์และเซลล์เพชฌฆาตตามธรรมชาติ ซึ่งช่วยปกป้องร่างกายจากการติดเชื้อ  มีจากการศึกษา ผู้สูงอายุที่เสริมสังกะสี พบว่าการตอบสนองต่อวัคซีนไข้หวัดใหญ่ดีขึ้น ลดความเสี่ยงต่อโรคปอดบวม  จากงานวิจัย ระบุว่าธาตุสังกะสี 45 มก. ต่อวันอาจลดการติดเชื้อในผู้สูงอายุได้เกือบ 66% นอกจากนี้ ในการศึกษาปี 2013 ในคนกว่า 4,200 คน การรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระทุกวัน เช่น วิตามินอี วิตามินซี และเบตาแคโรทีน บวกกับสังกะสี 80 มก. ช่วยลดการสูญเสียการมองเห็นและลดความเสี่ยงของ AMD

• เร่งการสมานแผล

สังกะสีมักใช้ในโรงพยาบาลเพื่อรักษาแผลไฟไหม้ แผลพุพอง และการบาดเจ็บอื่นๆ ที่ผิวหนัง  เนื่องจากมีบทบาทสำคัญในการสังเคราะห์คอลลาเจน การทำงานของภูมิคุ้มกัน และการตอบสนองต่อการอักเสบ  การเสริมธาตุสังกะสีสามารถเร่งการฟื้นตัวของผู้ที่มีบาดแผลได้ ตัวอย่างเช่น ในการศึกษา 12 สัปดาห์ใน 60 คนที่เป็นแผลเบาหวานที่เท้า ผู้ที่รักษาด้วยสังกะสี 50 มก. ต่อวัน มีขนาดแผลลดลงอย่างมากเมื่อเทียบกับกลุ่มที่ได้รับยาหลอก

• ลดการลอักเสบและลดความเสี่ยงของโรคที่เกี่ยวข้องกับอายุ

สังกะสีช่วยลดความเสี่ยงของโรคที่เกี่ยวข้องกับอายุ เช่น โรคปอดบวม การติดเชื้อ และโรคจอประสาทตาเสื่อม (AMD) ที่เกี่ยวข้องกับอายุได้อย่างมาก สังกะสีบรรเทาความเครียดจากปฏิกิริยาออกซิเดชัน จากอนุมูลอิสระ

 และลดระดับของโปรตีนที่ทำให้เกิดการอักเสบในร่างกาย  เพราะความเครียดจากปฏิกิริยาออกซิเดชันนำไปสู่การอักเสบเรื้อรัง ซึ่งเป็นปัจจัยที่ก่อให้เกิดโรคเรื้อรังต่างๆ เช่น โรคหัวใจ มะเร็ง และสภาพจิตใจที่ตกต่ำ จากการศึกษาในผู้สูงอายุ 40 คน ผู้ที่รับประทานสังกะสี 45 มก. ต่อวัน พบว่าสารที่บ่งชี้การอักเสบลดลงมากกว่ากลุ่มที่ได้รับยาหลอก  

ประโยชน์ของสังกะสีด้านผิวพรรณ

Zinc ยังพบในส่วนประกอบของโปรตีนในร่างกายมนุษย์ และยังพบในผิวหนังชั้นบน (Upper Dermis) เนื่องจาก Zinc มีความจำเป็นในการทำงานของ Keratinocyte นอกจากนี้ Zinc ยังส่งผลลดการอักเสบ (Anti inflammatory) และช่วยในการสมานผิว นอกจากนี้ Zinc Oxide ที่มีอนุภาคเล็กระดับนาโน สามารถยับยั้งจุลินทรีย์ได้ เมื่อนำมาพัฒนาเป็นสูตร Chitosan gel เพื่อลดการปลดปล่อย จะมีประสิทธิภาพในการสมานแผล การซึมผ่านสู่ผิวของ Zinc ขึ้นกับความเข้มข้นของ Zinc ภายในและภายนอกเซลผิว โดยกลไกที่เรียกว่า Cellular homeostasis

Zinc ในเครื่องสำอาง จะพบอยู่ในรูปแบบต่าง ๆ เช่น Zinc Oxide, Zinc Sulfate, Zinc Pyrithione เป็นต้น ซึ่งเป็นสารสำคัญที่ใช้ในเครื่องสำอางทั่วไป ในรูปแบบที่แตกต่างกัน โดย Zinc มีประสิทธิภาพต่างๆ เช่น

1. Zinc sulfate ช่วยลดการอักเสบ

2.  Zinc Oxide ช่วยปกป้องผิวจากรังสียูวี

3. Zinc Pyrithione ช่วยขจัดรังแค

ช่วยรักษาสิว

สิวเป็นโรคผิวหนังทั่วไปที่คาดว่าจะส่งผลกระทบต่อประชากรโลกมากถึง 9.4% สิวเกิดจากการอุดตันของต่อมผลิตน้ำมัน แบคทีเรีย และการอักเสบ การศึกษาชี้ให้เห็นว่าการรักษาด้วยสังกะสีทั้งแบบทาและแบบรับประทานสามารถรักษาสิวได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยการลดการอักเสบ ยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย P. acnes และยับยั้งการทำงานของต่อมน้ำมัน ผู้ที่เป็นสิวมักจะมีระดับสังกะสีที่ต่ำกว่าปกติ ดังนั้นอาหารเสริมอาจช่วยลดอาการได้

ช่วยเพิ่มความแข็งแรง ลดการหลุดร่วงของเส้นผม

รายงานจากวารสาร Annals of dermatology ทำการทดลองโดยตรวจเลือดอาสาสมัคร 312 คนที่มีปัญหาผมร่วงทั้งที่ร่วงเป็นหย่อมและร่วงทั้งศีรษะ พบว่า ทั้งสองกลุ่ม มีระดับสังกะสีในเลือดต่ำเมื่อเปรียบเทียบกับผู้ที่มีสุขภาพแข็งแรงและไม่มีปัญหาผมหลุดร่วง

นอกจากนี้ข้อมูลจากวารสารฉบับเดียวกันที่ทดลองให้ผู้ป่วยที่มีภาวะผมร่วง เป็นหย่อมร่วมกับมีระดับสังกะสีในเลือดต่ำกินสังกะสีชนิด Oral zinc gluconate วันละ 50 กรัม นาน 12 สัปดาห์ พบว่า ผู้ป่วย 9 คน จาก 15 คน มีอาการดีขึ้น

ช่วยเสริมประสิทธิภาพของโบท็อก Botox ที่ฉีดไป ทำให้อยู่นานขึ้น

มีการศึกษาบางชิ้นกล่าวไว้ว่าการรับประทานอาหารที่มีแร่ธาตุสังกะสี หรือ Zinc ทั้งก่อนและหลังฉีดโบท็อก จะช่วยให้โบท็อกออกฤทธิ์ได้ไว้มากขึ้น อีกทั้งยังช่วยให้ผลลัพธ์ของการฉีดโบท็อกอยู่ได้นานมากขึ้นอีกด้วย แต่ควรรับประทานในปริมาณที่พอเหมาะ ไม่ควรทานมากเกินไป เพราะจากที่เป็นคุณอาจจะให้โทษได้ ดังนั้นปริมาณสูงสุดที่ทานได้คือ ไม่ควรเกิน 40 มิลลิกรัมต่อวัน โดย Zinc มีมากในอาหารจำพวก ไข่ ธัญพืชต่าง ๆ เช่น ข้าวกล้อง ถั่วแดง ถั่วดำ เนื้อสัตว์ อาหารทะเล ผักบางชนิด เช่น ผักคะน้า หน่อไม้ฝรั่ง เป็นต้น

อาการขาดสังกะสี

การรับรู้รสและกลิ่นลดลง ภูมิคุ้มกันลดลง เป็นสาเหตุให้เกิดการติดเชื้อโรค หรือเชื้อไวรัสง่ายขึ้น จึงทำให้ป่วยบ่อย

การเจริญเติบโตของเซลล์ต่างๆลดลง เช่น เซลล์ผม เล็บ ผิว จึงมักพบว่า

• ผมร่วงมากกว่าปกติ มีปัญหาผมแตกปลาย
• เล็บเปราะหรือแตกหักง่าย เล็บเป็นจุดสีขาว
• ผิวหนังแห้งและอักเสบ
• บาดแผลหายช้า
• สมรรถภาพทางเพศลดลง
• การเจริญเติบโตลดลง เด็กมีโอกาสเตี้ย แคระแกรน

แหล่งอาหารที่พบสังกะสี

อาหารจากสัตว์และพืชหลายชนิดอุดมไปด้วยสังกะสีตามธรรมชาติ ทำให้คนส่วนใหญ่สามารถบริโภคในปริมาณที่เพียงพอได้ง่าย อาหารที่มีสังกะสีสูงที่สุด ได้แก่ หอย เนื้อสัตว์ สัตว์ปีก ปลา พืชตระกูลถั่ว ถั่วและเมล็ดพืช ผลิตภัณฑ์นม ไข่เมล็ดธัญพืช ผักบางชนิด  เช่น เห็ด คะน้า ถั่วลันเตา หน่อไม้ฝรั่ง และบีทรูท ผลิตภัณฑ์จากสัตว์ เช่น เนื้อและหอย มีสังกะสีในปริมาณสูงในรูปแบบที่ร่างกายดูดซึมได้ง่าย สังกะสีที่พบในแหล่งจากพืช เช่น พืชตระกูลถั่วและธัญพืชไม่ขัดสีจะถูกดูดซึมได้มีประสิทธิภาพน้อยลง เนื่องจากสารประกอบจากพืชอื่นๆ ที่ขัดขวางการดูดซึม